भागवत पञ्चम स्कन्ध एकादश अध्याय (bhagwat 5.11)

shrimad bhagwat mahapuran,bhagwat shloka,sampooran bhagwat shloka,srimad bhagwat pancham skandh,srimad bhagwatam canto 5, chapter 11, bhagwatdarshan

 

bhagwat chapter 5.11

                  ब्राह्मण उवाच

अकोविदः कोविदवादवादा-

               न्वदस्यथो नातिविदां वरिष्ठः।

न सूरयो हि व्यवहारमेनं 

               तत्त्वावमर्शेन   सहामनन्ति ॥ १॥

तथैव       राजन्नुरुगार्हमेध     

            वितानविद्योरुविजृम्भितेषु      ।

न वेदवादेषु हि तत्त्ववादः 

            प्रायेण शुद्धो नु चकास्ति साधुः॥२॥

न    तस्य  तत्त्वग्रहणाय  साक्षा-

            द्वरीयसीरपि    वाचः  समासन्।

स्वप्ने निरुक्त्या गृहमेधिसौख्यं 

            न यस्य हेयानुमितं स्वयं स्यात् ॥३॥

यावन्मनो  रजसा पूरुषस्य 

                सत्त्वेन वा तमसा वानुरुद्धम्।

चेतोभिराकूतिभिरातनोति 

                  निरङ्कुशं कुशलं चेतरं वा ॥ ४॥

स वासनात्मा विषयोपरक्तो 

              गुणप्रवाहो विकृतः षोडशात्मा।

बिभ्रत्पृथङ्नामभि    रूपभेद-

              मन्तर्बहिष्ट्वं   च   पुरैस्तनोति ॥ ५॥

दुःखं सुखं व्यतिरिक्तं च तीव्रं 

                 कालोपपन्नं फलमाव्यनक्ति।

आलिङ्ग्य मायारचितान्तरात्मा 

                  स्वदेहिनं संसृतिचक्रकूटः ॥ ६॥

तावानयं व्यवहारः सदाविः 

            क्षेत्रज्ञसाक्ष्यो भवति स्थूलसूक्ष्मः।

तस्मान्मनो लिङ्गमदो वदन्ति 

             गुणागुणत्वस्य       परावरस्य ॥ ७॥

गुणानुरक्तं व्यसनाय जन्तोः 

              क्षेमाय नैर्गुण्यमथो मनः स्यात्।

यथा प्रदीपो घृतवर्तिमश्न-

        न्शिखाः सधूमा भजति ह्यन्यदा स्वम्।

पदं तथा गुणकर्मानुबद्धं 

                वृत्तीर्मनः श्रयतेऽन्यत्र तत्त्वम् ॥८॥

एकादशासन्मनसो हि वृत्तय 

               आकूतयः पञ्च धियोऽभिमानः।

मात्राणि कर्माणि पुरं च तासां 

                वदन्ति  हैकादश वीर भूमीः ॥ ९॥

गन्धाकृतिस्पर्शरसश्रवांसि 

                  विसर्गरत्यर्त्यभिजल्पशिल्पाः।

एकादशं स्वीकरणं ममेति 

                  शय्यामहं द्वादशमेक आहुः ॥ १०॥

द्रव्यस्वभावाशयकर्मकालै-

              रेकादशामी   मनसो   विकाराः।

सहस्रशः शतशः कोटिशश्च 

              क्षेत्रज्ञतो न मिथो न स्वतः स्युः ॥११॥

क्षेत्रज्ञ एता मनसो विभूती-

                र्जीवस्य मायारचितस्य नित्याः।

आविर्हिताः क्वापि तिरोहिताश्च 

                 शुद्धो  विचष्टे ह्यविशुद्धकर्तुः ॥ १२॥

क्षेत्रज्ञ आत्मा पुरुषः पुराणः 

                 साक्षात्स्वयं ज्योतिरजः परेशः।

नारायणो भगवान्वासुदेवः 

                  स्वमाययात्मन्यवधीयमानः  ॥ १३॥

यथानिलः स्थावरजङ्गमाना-

                   मात्मस्वरूपेण निविष्ट ईशेत्।

एवं परो भगवान्वासुदेवः 

                   क्षेत्रज्ञ    आत्मेदमनुप्रविष्टः ॥ १४॥

न यावदेतां तनुभृन्नेन्द्र 

                    विधूय  मायां   वयुनोदयेन।

विमुक्तसङ्गो जितषट्सपत्नो 

                    वेदात्मतत्त्वं भ्रमतीह तावत् ॥ १५॥

न यावदेतन्मन आत्मलिङ्गं 

                        संसारतापावपनं जनस्य।

यच्छोकमोहामयरागलोभ 

                      वैरानुबन्धं ममतां विधत्ते ॥ १६॥

भ्रातृव्यमेनं तददभ्रवीर्य-

                 मुपेक्षयाध्येधितमप्रमत्तः       ।

गुरोर्हरेश्चरणोपासनास्त्रो 

                 जहि व्यलीकं स्वयमात्ममोषम् ॥ १७॥

 

 इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां

          पञ्चमस्कन्धे ब्राह्मणरहूगणसंवादे 

                एकादशोऽध्यायः॥ ११॥