Class 10 Sanskrit Chapter 9 (सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन्) के सभी प्रश्न-उत्तर (Question Answers) यहाँ देखें। NCERT Manika Bhag 2 Solutions.
यहाँ कक्षा 10 संस्कृत (मणिका भाग 2) के पाठ 9 (सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन्) का अभ्यास कार्य प्रस्तुत है।
NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 Solutions | सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन् Question Answers (Manika Bhag 2)
 |
| NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 Solutions | सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन् Question Answers (Manika Bhag 2) |
एनसीईआरटी संस्कृत - कक्षा 10 (मणिका भाग 2)
पाठ 9: सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन्
प्रश्न 1 – एकपदेन उत्तरत (एक शब्द में उत्तर)
| क्र.सं. | प्रश्न (Question) | उत्तर (Answer) |
| (i) | सूर्योदयभूमिः अरुणाचलः कैः सुशोभिता? | हिमाद्रितुङ्गशृङ्गैः |
| (ii) | अरुणाचले कति नद्यः वहन्ति? | पञ्चाशदधिकाः |
| (iii) | अरुणाचलस्य पर्यावरणं कीदृशम्? | शुद्धम् |
| (iv) | देवानामपि देवः कः कथ्यते? | मोपीनः |
| (v) | अरुणाचलस्य राजधानी का? | ईटानगरम् |
| (vi) | लामासम्प्रदायस्य प्रमुखं पर्व किम्? | लोसर |
| (vii) | अरुणाचलस्य विशिष्टः राजपशुः कः? | मिथुनः |
| (viii) | ‘तवाङ्ग गोम्पा’ केषां मठः? | बौद्धानाम् |
प्रश्न 2 – पूर्णवाक्येन उत्तरत (पूर्ण वाक्य में उत्तर)
| क्र.सं. | प्रश्न | उत्तर |
| (i) | अरुणः कस्य पर्यायः? | अरुणः सूर्यस्य पर्यायः। |
| (ii) | सूर्योदयभूमिः इति पदं कस्मै प्रयुक्तम्? | सूर्योदयभूमिः इति पदं अरुणाचलप्रदेशाय प्रयुक्तम्। |
| (iii) | अरुणाचलप्रदेशस्य जनजातिनां प्रमुखानि आजिविका साधनानि कानि सन्ति? | अरुणाचलप्रदेशस्य जनजातिनां प्रमुखानि आजिविका साधनानि कृषिः, शिल्पकला, वनसम्पद् च सन्ति। |
| (iv) | ‘ओरिया’ इति केषां प्रमुखं पर्व? | ‘ओरिया’ इति वाङ्चो जनजातिनां प्रमुखं पर्व। |
| (v) | लामासम्प्रदायस्य ‘लोसर’ इति पर्व कदा मान्यते? | लामासम्प्रदायस्य ‘लोसर’ इति पर्व फरवरी मासे मान्यते। |
| (vi) | ‘मोपिन’ इति कीदृशं पर्व अस्ति? | ‘मोपिन’ इति ‘होली’ सदृशं पर्व अस्ति। |
| (vii) | लोहितनद्याः उद्गमस्थलं किं मन्यते? | लोहितनद्याः उद्गमस्थलं परशुरामकुण्डं मन्यते। |
प्रश्न 3 – प्रश्ननिर्माणम् (प्रश्न निर्माण करें)
| वाक्य (स्थूल पद) | प्रश्नवाचक पद | पूर्ण प्रश्न |
| अरुणाचलप्रदेशे पञ्चाशदधिकाः नद्यः प्रवहन्ति। | कुत्र/कति | कुत्र पञ्चाशदधिकाः नद्यः प्रवहन्ति? |
| अरुणस्य प्रदेशः अरुणाचलः। | कस्य | कस्य प्रदेशः अरुणाचलः? |
| अरुणाचले अनेके उत्सवाः मान्यन्ते। | कुत्र | कुत्र अनेके उत्सवाः मान्यन्ते? |
| वनौषधीनां तु अयं स्रोतः एव अस्ति। | कासाम्/का | कासाम् तु अयं स्रोतः एव अस्ति? |
| ‘ओरिया’ इति पर्वणि अरुणाचले कृषिभूमिपूजनं सामाजिककार्यं च भवति। | किं किं | ‘ओरिया’ इति पर्वणि अरुणाचले किं किं भवति? |
| भीष्म-नगर-दुर्गस्य अवशेषाः...। | कस्य | कस्य अवशेषाः आर्य-काल-संस्कृति-सम्पद्-परिचायकाः? |
| परशुरामकुण्डं लोहितनद्याः किञ्चिद दूरम् अस्ति। | कस्याः | परशुरामकुण्डं कस्याः किञ्चिद दूरम् अस्ति? |
प्रश्न 4 – यथानिर्देशम् उत्तरत (व्याकरण कार्य)
| क्र. | वाक्य / सन्दर्भ | व्याकरण प्रश्न | उत्तर |
| (क) | ‘स्थालानां दर्शनाय प्रबन्धः अपि वर्तते।’ | ‘वर्तते’ क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्? | प्रबन्धः |
| (ख) | ‘मिथुनः गोमहिषसदृशः एकः विशिष्टः राजपशुः अस्ति।’ | विशेष्यपदं किं प्रयुक्तम्? | मिथुनः |
| (ग) | ‘साडकेन एकम् अन्यत् पर्व अस्ति।’ | ‘अपरम्’ इति पदस्य किं पर्यायपदम्? | अन्यत् |
| (घ) | ‘जनाः परस्परं मुखे कपोले च शालिचूर्णं लिम्पन्ति।’ | किं क्रियापदं प्रयुक्तम्? | लिम्पन्ति |
| (ङ) | ‘पर्यटनविभागेन प्रकाशितां प्रसिद्धस्थलानां सूचीं पठित्वा...’ | ‘सूचीम्’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्? | प्रकाशितां |
प्रश्न 5 – विशेषण-विशेष्य मेलनम्
| विशेषणानि | विशेष्यानि |
| (i) विविधवर्णमनोहरा | प्रकृतिः |
| (ii) प्रमुखानि | आजीविकासाधनानि |
| (iii) सामाजिकम् | कार्यम् |
| (iv) अन्यत् | पर्व |
| (v) संपूर्णा | व्यवस्था |
| (vi) दर्शनीयानि | ऐतिहासिकस्थलानि |
| (vii) गोमहिषसदृशः | राजपशुः |
प्रश्न 6 – समानार्थकपदानि (पर्यायवाची)
| शब्दः | समानार्थकम् (अर्थ) |
| (क) अभिनन्दनम् | स्वागतम् |
| (ख) ज्ञातुम् | अवगन्तुम् |
| (ग) अरुणः | सूर्यः |
| (घ) समम् | सदृशम् |
| (ङ) अधुना | इदानीम् |
| (च) प्रत्युत | अपितु |
| (छ) अनन्तरम् | पश्चात् |
प्रश्न 7 – सर्वनाम परिचय (यह शब्द किसके लिए प्रयुक्त हुआ?)
| क्र. | वाक्य अंश | सर्वनाम पद (मोटा अक्षर) | किसके लिए प्रयुक्त? (उत्तर) |
| (क) | प्रथमं तु अहम् एव एकं प्रश्नं पृच्छामि। | अहम् | पर्यटनाधिकारिणः कृते |
| (ख) | सूर्यस्य प्रकाशः सर्वप्रथमम् इमं स्पृशति। | इमम् | अरुणाचलप्रदेशस्य कृते |
| (ग) | अहं चिन्तयामि यत् अरुणः तु सूर्यस्य पर्यायः। | अहम् | हिमांशोः कृते (छात्र के लिए) |
| (घ) | ... एतेषां प्रमुखानि आजिविकासाधनानि। | एतेषाम् | जनजातीनां कृते |
| (ङ) | इदम् ‘अप्रैल’ इति मासे मान्यते। | इदम् | मोपीनपर्वणः कृते |
| (च) | अधुना तु वयम् एतानि द्रष्टुम् उत्सुकाः स्मः। | एतानि | पर्यटनस्थालानां कृते |
| (छ) | अत्र अनेके प्रमुखोत्सवाः। | अत्र | अरुणाचलप्रदेशस्य कृते |
प्रश्न 8 – समस्तपदं / विग्रहं लिखत (समास)
| पद / विग्रह | समस्तपद / विग्रह (उत्तर) |
| (क) वनसम्पदा | वनस्य सम्पदा |
| (ख) सेतोः निर्माणम् | सेतुनिर्माणम् |
| (ग) पर्यटनाधिकारी | पर्यटनस्य अधिकारी |
| (घ) हिमाद्रेः तुङ्गशृङ्गानि, तैः | हिमाद्रितुङ्गशृङ्गैः |
| (ङ) बौद्धमठः | बौद्धानां मठः |
| (च) उद्गमस्य स्थलम् | उद्गमस्थलम् |
| (छ) अरुणाचलः | अरुणस्य अचलः |
प्रश्न 9 – प्रसंगानुसारं शब्दार्थ (Word Meaning in Context)
| क्र. | वाक्य | रेखांकित पद | सही अर्थ (उत्तर) |
| (क) | ...भवतां जिज्ञासां शमयितुम् इच्छामि। | जिज्ञासां | ज्ञातुम् इच्छा |
| (ख) | अस्य अवशेषाः ... परिचायकाः। | परिचायकाः | सूचकाः |
| (ग) | साधु पृष्टम्। | साधु | सम्यक् (सही/अच्छा) |
| (घ) | विपुला च अत्र वनसम्पदा। | विपुला | विशाला (बहुत अधिक) |
| (ङ) | वनौषधीनां तु अयं स्रोतः एव। | स्रोतः | उद्गमस्थलम् |
प्रश्न 10 – रिक्तस्थान पूर्ति (‘इदम्’ सर्वनाम के रूप)
गद्यांश:
अरुणस्य प्रदेशः अरुणाचलः। अस्य (षष्ठी विभक्ति) प्रदेशस्य अस्ति हिमाद्रितुङ्गशृङ्गैः सुशोभिता भूमिः। एवञ्च अस्ति विपुलवनसम्पदा अस्मिन् (सप्तमी विभक्ति) प्रदेशे। अस्मात् (पंचमी विभक्ति) प्रदेशात् एव वहति लोहिताख्या नदी। सूर्यस्य प्रकाशः सर्वप्रथमम् इमं (द्वितीया विभक्ति) प्रदेशम् एव स्पृशति। अनेन (तृतीया विभक्ति) प्रदेशेन एव जीवन्ति अस्य (षष्ठी विभक्ति) प्रदेशस्य जनाः। अद्भुतः सौन्दर्यमयः एव अयं (प्रथमा विभक्ति) प्रदेशः।
भरने योग्य शब्द:
अस्य
अस्मिन्
अस्मात्
इमं
अनेन
अस्य
अयं
NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 Solutions
Manika Bhag 2 Chapter 9 Question Answer
Suswagatam Bho Arunachalesmin Class 10
Class 10 Sanskrit Chapter 9 in Hindi
सुस्वागतं भो ! अरुणाचलेऽस्मिन् अभ्यास
Manika Part 2 Chapter 9 PDF
