Class 7 Sanskrit Chapter 9 — अन्नाद् भवन्ति भूतानि के सभी प्रश्न-उत्तर, रिक्तस्थान, व्याकरण, वचन परिवर्तन, अनुवाद, पर्यायवाची और अभ्यास कार्य के हल यहाँ पढ़ें। NCERT Deepakam Part 2 के लिए 100% सही और सरल समाधान।”
Annad bhavanti bhootni: Class 7 Deepakam Chapter 9 अन्नाद् भवन्ति भूतानि | Question Answer | NCERT Solutions
अन्नाद् भवन्ति भूतानि
अभ्यास-प्रश्न-उत्तर – सुव्यवस्थित रूप में
१. पूर्णवाक्येन उत्तराणि लिखन्तु
(क) पुत्र्याः जिज्ञासा का?
उत्तरः – पुत्र्याः जिज्ञासा यत् वयं मनुष्याः, प्राणिनः, कीटाः च कथं भूलोके आगताः।
(ख) कस्मात् आकाशस्य उत्पत्तिः अभवत्?
उत्तरः – ब्रह्मणः आकाशस्य उत्पत्तिः अभवत्।
(ग) अग्नेः कस्य उत्पत्तिः अभवत्?
उत्तरः – अग्नेः जलस्य उत्पत्तिः अभवत्।
(घ) पृथिव्याः केषाम् उत्पत्तिः अभवत्?
उत्तरः – पृथिव्याः ओषधीनां, सस्यानां, वृक्षादीनां च उत्पत्तिः अभवत्।
(ङ) आहारात् के उत्पन्नाः?
उत्तरः – आहारात् कीटाः, प्राणिनः, मनुष्याः उत्पन्नाः।
(च) माता किं किं पठितवती?
उत्तरः – माता आधुनिक रसायनशास्त्रं तथा उपनिषद्-ग्रन्थान् पठितवती।
_copy_537x347.jpg "Annad bhavanti bhootni: Class 7 Deepakam Chapter 9 अन्नाद् भवन्ति भूतानि | Question Answer | NCERT Solutions") |
| Annad bhavanti bhootni: Class 7 Deepakam Chapter 9 अन्नाद् भवन्ति भूतानि | Question Answer | NCERT Solutions |
२. रिक्तस्थानेषु समुचितं पदं लिखन्तु
| क्रमांक | वाक्य | उत्तर |
|---|---|---|
| (क) | अम्म! मम काचिद् …… अस्ति। | जिज्ञासा |
| (ख) | प्रथमं …… आकाशस्य उत्पत्तिः अभवत्। | ब्रह्मणः |
| (ग) | साक्षात् …… उत्पत्तिं वदतु। | मनुष्याणाम् |
| (घ) | …… कीटाः, प्राणिनः, मनुष्याः उत्पन्नाः खलु अम्ब? | आहारात् |
| (ङ) | अहम् आधुनिकं ……, ……… पठितवती। | रसायनशास्त्रम्; उपनिषद्-ग्रन्थान् |
| (च) | अस्माकं ……… ज्ञानं तेषु एव निहितम् अस्ति। | मौलिकम् |
३. वचन-परिवर्तनम्
नीचे शब्दों के “अblative case” (पञ्चमी विभक्ति) के एकवचन-द्विवचन-बहुवचन रूप—
| शब्दः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
|---|---|---|---|
| आहार | आहारात् | आहाराभ्याम् | आहारेभ्यः |
| मनुष्य | मनुष्यात् | मनुष्याभ्याम् | मनुष्येभ्यः |
| वृक्ष | वृक्षात् | वृक्षाभ्याम् | वृक्षेभ्यः |
| अग्नि | अग्नेः | अग्निभ्याम् | अग्निभ्यः |
| मुनि | मुनेः | मुनिभ्याम् | मुनिभ्यः |
| पेटिका | पेटिकायाः | पेटिकाभ्याम् | पेटिकाभ्यः |
| वाटिका | वाटिकायाः | वाटिकाभ्याम् | वाटिकाभ्यः |
| माला | मालायाः | मालाभ्याम् | मालाभ्यः |
| कूपी | कूप्याः | कूपीभ्याम् | कूपीभ्यः |
| नदी | नद्याः | नदीभ्याम् | नदीभ्यः |
| नगरी | नगर्याः | नगरीभ्याम् | नगरीभ्यः |
४. रेखाङ्कित पदानुसार प्रश्न-निर्माणम्
(क) माता आपणात् गृहम् आगच्छति।
प्रश्नः –
- माता कस्मात् गृहम् आगच्छति?
- माता कुतः गृहम् आगच्छति?
(ख) राजेश विद्यालयात् पुस्तकम् आनयति।
प्रश्नः –
- राजेश कुतः पुस्तकम् आनयति?
- राजेश कस्मात् पुस्तकम् आनयति?
(ग) विकासः महेशात् लेखनीं स्वीकृतवान्।
प्रश्नः –
- विकासः कुतः लेखनीं स्वीकृतवान्?
- विकासः कस्मात् लेखनीं स्वीकृतवान्?
(घ) माता गृहात् पुत्रं पश्यति।
प्रश्नः –
- माता कुतः पुत्रं पश्यति?
- माता कस्मात् पुत्रं पश्यति?
(ङ) हिमालयात् गङ्गा प्रवहति।
प्रश्नः –
- कुतः गङ्गा प्रवहति?
- कस्मात् गङ्गा प्रवहति?
५. पर्यायपदानि – पदरञ्जन्या समाधानम्
(पाठानुसार उत्तर पहले से दिए अनुसार सही माने जाते हैं)
- उत्पत्तिः
- अभवत्
- अमर्षः
- चन्द्रमा
- स्यन्दनम्
- अमृता
- कदा
- खान्ति
६. कः कस्मात् विद्यां प्राप्तवान् – पूर्णवाक्येन लिखन्तु
| क्रमांक | वाक्य |
|---|---|
| (क) | शुक्राचार्यः महादेवात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (ख) | पद्मपादः शङ्कराचार्यात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (ग) | विवेकानन्दः रामकृष्णात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (घ) | रामः वशिष्ठात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (ङ) | भीष्मः परशुरामात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (च) | चन्द्रगुप्तः चाणक्यात् विद्यां प्राप्तवान्। |
| (छ) | अर्जुनः द्रोणाचार्यात् विद्यां प्राप्तवान्। |
७. वाक्यानां अनुवादः (हिन्दीभाषायाम्)
| संस्कृत वाक्य | हिन्दी अनुवाद |
|---|---|
| (क) राधा नगरात् आगच्छति। | राधा शहर से आती है। |
| (ख) विनयः वृक्षात् पुष्पाणि चिनोति। | विनय पेड़ से फूल चुनता है। |
| (ग) सन्दीप कार्यालयात् गृहं गतवान्। | सन्दीप कार्यालय से घर गया। |
| (घ) भगिनी दूरात् वाहनं पश्यति। | बहन दूर से वाहन को देखती है। |
| (ङ) मित्रं शालायाः गृहम् आगतवान्। | मित्र विद्यालय से घर आया। |
| (च) बालः कपाटिकायाः धनं स्वीकरोति। | बालक अलमारी से धन लेता है। |
