Welcome to the complete study guide for NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 - Suktyah (सूक्तयः). In this post, we provide a detailed solution for all the exercise questions (Abhyas Karya) from the Shemushi Part 2 (शेमुषी भाग 2) textbook. This chapter is very important for the CBSE Class 10 Board Exams 2025 as it contains moral teachings derived from the famous Tamil text 'Tirukkural'.
Here, you will find accurate answers to every question, including:
एकपदेन उत्तरत (One-word answers): Clear and precise answers for quick revision.
प्रश्न निर्माण (Question Formation): Learn how to frame questions correctly in Sanskrit.
अन्वय और भावार्थ (Anvaya): Understanding the correct order of words in shlokas.
विलोम और पर्यायवाची शब्द (Antonyms & Synonyms): Vocabulary building for better exam scores.
Whether you are looking for "Suktyah Question Answer" or "Sanskrit Class 10 Chapter 9 Solutions in Hindi," this guide covers everything. These solutions are prepared by subject experts to help you score full marks in your Sanskrit exam. Read the full post to understand the deeper meaning of 'Suktyah' and master the grammar exercises easily.
NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 Suktyah (सूक्तयः) Question Answer & Solutions | Shemushi Part 2
 |
| NCERT Class 10 Sanskrit Chapter 9 Suktyah (सूक्तयः) Question Answer & Solutions | Shemushi Part 2 |
पाठ 9 – सूक्तयः (अभ्यास-कार्यम्)
NCERT Class 10 Sanskrit – Shemushi Part II
प्रश्न 1. एकपदेन उत्तरं लिखत (एक शब्द में उत्तर लिखें)
| क्रम | प्रश्न | उत्तर |
|---|---|---|
| (क) | पिता पुत्राय बाल्ये किं यच्छति? | विद्याधनम् |
| (ख) | विमूढधीः कीदृशीं वाचं परित्यजति? | धर्मप्रदाम् |
| (ग) | अस्मिन् लोके के एव चक्षुष्मन्तः प्रकीर्तिताः? | विद्वांसः |
| (घ) | प्राणेभ्योऽपि क: रक्षणीयः? | सदाचारः |
| (ङ) | आत्मनः श्रेयः इच्छन् नरः कीदृशं कर्म न कुर्यात्? | अहितम् |
| (च) | वाचि किं भवेत्? | अवक्रता |
प्रश्न 2. स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
| क्रम | साधारण वाक्य | प्रश्नवाचक पद | पूर्ण प्रश्न वाक्य |
|---|---|---|---|
| (क) | संसारे विद्वांसः ज्ञानचक्षुभिः नेत्रवन्तः कथ्यन्ते। | के | संसारे के ज्ञानचक्षुभिः नेत्रवन्तः कथ्यन्ते? |
| (ख) | जनकेन सुताय शैशवे विद्याधनं दीयते। | कस्मै | जनकेन कस्मै शैशवे विद्याधनं दीयते? |
| (ग) | तत्त्वार्थस्य निर्णयः विवेकेन कर्तुं शक्यः। | कस्य | कस्य निर्णयः विवेकेन कर्तुं शक्यः? |
| (घ) | धैर्यवान् लोके परिभवं न प्राप्नोति। | कुत्र | धैर्यवान् कुत्र परिभवं न प्राप्नोति? |
| (ङ) | आत्मकल्याणम् इच्छन् नरः परेषाम् अनिष्टं न कुर्यात्। | केषाम् | आत्मकल्याणम् इच्छन् नरः केषाम् अनिष्टं न कुर्यात्? |
प्रश्न 3. अन्वय-पूर्ति (रिक्त स्थान भरें)
(क)
(ख)
(ग)
प्रश्न 4. व्याकरण आधारित प्रश्न
| क्रम | उत्तर |
|---|---|
| (क) | विमूढधीः |
| (ख) | परुषाम् |
| (ग) | अपक्वम् |
| (घ) | प्रभूतानि |
| (ङ) | अहितं कर्म |
| (च) | परेभ्यः |
प्रश्न 5. तद्भावात्मक सूक्तिं लिखत
| मूल सूक्ति | समान भाव वाली सूक्तियाँ |
|---|---|
| विद्याधनं महत् | (i) विद्याधनम् सर्वधनप्रधानम्। (ii) विद्याधनं श्रेष्ठम् तन्मूलमितरद्धनम्। |
| आचारः प्रथमो धर्मः | (i) आचारेण तु संयुक्तः सम्पूर्णफलभाग्भवेत्। (ii) आचारप्रभवो धर्मः सन्तश्चाचारलक्षणाः। |
| चित्ते वाचि च अवक्रता | (i) मनसि एकं, वचसि एकं, कर्मणि एकं महात्मनाम्। (ii) सं वो मनांसि जानताम्। |
प्रश्न 6 (अ) – विलोम शब्द
| शब्द | विलोम |
|---|---|
| पक्वः | अपक्वः |
| विमूढधीः | सुधीः |
| कातरः | अकातरः |
| कृतज्ञता | कृतघ्नता |
| आलस्यम् | उद्योगः |
| परुषा | कोमला |
प्रश्न 6 (आ) – समानार्थक शब्द
| क्रम | मुख्य शब्द | पर्याय 1 | पर्याय 2 | पर्याय 3 |
|---|---|---|---|---|
| (क) | प्रभूतम् | भूरिः | बहु | विपुलम् |
| (ख) | श्रेयः | शुभम् | शिवम् | कल्याणम् |
| (ग) | चित्तम् | मनः | मानसम् | चेतः |
| (घ) | सभा | परिषद् | सभा | संसद् |
| (ङ) | चक्षुः | लोचनम् | नेत्रम् | नयनम् |
| (च) | मुखम् | वदनम् | आननम् | वक्त्रम् |
प्रश्न 7. समास – समस्तपद लेखन
| समास-विग्रह | समस्तपद |
|---|---|
| तत्त्वार्थस्य निर्णयः | तत्त्वार्थनिर्णयः |
| वाचि पटुः | वाक्पटुः |
| धर्मं प्रददाति इति ताम् | धर्मप्रदाम् |
| न कातरः | अकातरः |
| न हितम् | अहितम् |
| महान् आत्मा येषां तेषाम् | महात्मनाम् |
| विमूढा धीः यस्य सः | विमूढधीः |
Class 10 Sanskrit Chapter 9, Suktyah Class 10 Question Answer, NCERT Solutions for Class 10 Sanskrit Chapter 9, Suktyah Chapter 9 Shemushi, Shemushi Part 2 Chapter 9 Solutions, Class 10 Sanskrit Chapter 9 Hindi Translation, Suktyah Exercise Solutions, Sanskrit Class 10 Chapter 9 PDF, कक्षा 10 संस्कृत पाठ 9, सूक्तयः प्रश्न उत्तर, शेमुषी भाग 2 पाठ 9, संस्कृत कक्षा 10 सूक्तयः, सूक्तयः पाठ का अनुवाद, Suktyah Class 10 Sanskrit
